Το κάστρο της πόλης
των Ιωαννίνων



E1 και Ε2 τάξεις (2013-2014)

Παρακολουθήστε το βίντεο για  το Κάστρο των Ιωαννίνων με τα σχόλια των μαθητών
     
 Φέτος η Ε΄ τάξη στο μάθημα της Ευέλικτης Ζώνης αποφάσισε να γνωρίσει καλύτερα το κάστρο της πόλης των Ιωαννίνων.
 
kastro01
Το κάστρο των Ιωαννίνων στα μέσα της δεκαετίας του 1930

    Αφού συλλέξαμε αρκετές πληροφορίες για την ιστορία, τη ζωή των κατοίκων παλιά και σήμερα και για τα κτίσματα του κάστρου των Ιωαννίνων, αποφασίσαμε να το γνωρίσουμε από κοντά.

   Στην πρώτη μας περιήγηση αρχίσαμε την επίσκεψή μας από το τζαμί του Ασλάν Πασά που σήμερα λειτουργεί ως Δημοτικό Μουσείο.  
 
kastro02
 
    Όταν φτάσαμε, η ώρα ήταν περίπου 10 π.μ. και αυτό το είδαμε και στο ηλιακό ρολόι που βρίσκεται στην αυλή του Μουσείου. Το Μουσείο βρίσκεται στην άκρη ενός γκρεμού στην βορειοανατολική ακρόπολη του κάστρου. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ασλάν Πασάς, ως νικητής μετά την αποτυχημένη επανάσταση του Διονυσίου Φιλοσόφου (τότε οι Έλληνες έχασαν τα προνόμιά τους και εκδιώχτηκαν απο το κάστρο), ανέβηκε στο κάστρο έχοντας μαζί του τον πρωτομάστορα. Του έδειξε τη θέση που ήθελε να χτίσει το τζαμί και ο πρωτομάστορας σαστισμένος από τη θέση, σαν είδε το χάος του γκρεμού από κάτω αποκρίθηκε: «Πασά μου, δύσκολο να θεμελιώσεις τόσο μεγάλο κτίριο εδώ πάνω».
 
 
 
     Λέγεται ότι τότε ο Ασλάν Πασάς έσυρε τον πρωτομάστορα ως την άκρη του γκρεμού. Με το ένα χέρι τον κρατούσε και με το άλλο έβγαλε από την τσέπη του μια χούφτα φλουριά και τα έριξε στον γκρεμό φωνάζοντας: «Με τούτα γίνεται, μάστορα; Γίνεται;» Ο πρωτομάστορας του αποκρίθηκε τρομαγμένος: «Πασά μου, έτσι που σκορπίζεις εσύ τα φλουριά, και στον αέρα θεμελιώνεται».
Στις αρχές του 1618 το τζαμί ολοκληρώθηκε και στο τέλος του ίδιου έτους ο Ασλάν Πασάς πέθανε.
 
 
 
    Στην αυλή του τζαμιού υπάρχουν μουσουλμανικοί τάφοι και στο πίσω μέρος του τζαμιού υπάρχει το μαυσωλείο του Ασλάν Πασά. Μαυσωλείο είναι ένας μεγαλοπρεπής τάφος. Ένα κτίσμα που περιέχει έναν ή περισσότερους τάφους σημαντικών προσώπων.

 
 
    Το εσωτερικό του μουσείου είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα. Αριστερά μετά την είσοδο είναι το χριστιανικό τμήμα, δεξιά είναι το εβραϊκό και απέναντι από την είσοδο, μπροστά είναι το μουσουλμανικό τμήμα.
 
 
 
     Πρώτα επισκεφθήκαμε το μουσουλμανικό τμήμα. Έξω από την πύλη της κύριας αίθουσας υπάρχουν «παπουτσοθήκες» που οι πιστοί έβαζαν τα παπούτσια τους πριν μπουν στον ναό. Οι παπουτσοθήκες αυτές ήταν εσοχές μέσα στον χαμηλό τοίχο έξω από την πύλη της αίθουσας.
 

 
     Τότε η αίθουσα της προσευχής ήταν στρωμένη με χαλιά. Μερικά τέτοια χαλιά στολίζουν σήμερα τους τοίχους της αίθουσας.


 
Οι μουσουλμανικοί ναοί δεν έχουν τοιχογραφίες με πρόσωπα αλλά μόνο διακοσμητικά μοτίβα και επιγραφές από το Κοράνι, το «ευαγγέλιο» των Μουσουλμάνων.
 

 
   Εδώ βλέπουμε το «μιχράμπ», το οποίο είναι πάντοτε στην κατεύθυνση που «κοιτάζει» προς την Μέκκα της Αραβίας, τον ιερό τόπο των Μουσουλμάνων. Δίπλα του είναι το μιμπάρ (άμβωνας) όπου ανέβαινε ο ιερέας και διάβαζε αποσπάσματα από το Κοράνι.
 
 
 
    Η μικρή αυτή πόρτα οδηγεί στον μιναρέ όπου ανέβαινε ο μουεζίνης 5 φορές την ημέρα και καλούσε τους πιστούς να προσευχηθούν. Αυτοί μόλις άκουγαν το κάλεσμα του μουεζίνη, σταματούσαν ό,τι κι αν έκαναν, στρέφονταν προς τη Μέκκα, γονάτιζαν και προσεύχονταν.
 
 
 
    Εδώ βλέπουμε και διάφορα έπιπλα και σκεύη από τον καιρό της τουρκοκρατίας.
 
 
 
    Στο χριστιανικό τμήμα θα δούμε παραδοσιακές ενδυμασίες, ασημικά, κοσμήματα, σπαθιά, πυροβόλα όπλα (πιστόλες, καριοφίλια, σισανέδες κ.ά.). 
 

 
Ανάμεσά τους βλέπουμε και το σπαθί του Γεώργιου Καραϊσκάκη με τη θήκη του που δωρίστηκε σ’ αυτόν από τον Άγγλο ναύαρχο Κόχραν.
 
 
 
    Στο εβραϊκό τμήμα βλέπουμε υφάσματα, χαλιά, τμήματα από ενδυμασίες αλλά και μια ολόκληρη γυναικεία ενδυμασία. Οι Εβραίοι των Ιωαννίνων ασχολούνταν ιδιαίτερα με την κλωστοϋφαντουργία, και την ασημουργία.
 
 
 
   Κάτω ακριβώς από το τζαμί στα αριστερά μας είναι ο Μεντρεσές, δηλ. η ιερατική σχολή των Μουσουλμάνων και απέναντί τους, κάτω από το τζαμί, κάποιες καμάρες όπου παλιά υπήρχαν λουτήρες όπου οι πιστοί έπλεναν τα πόδια τους πριν μπουν στο τζαμί.
 

 
   Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η Τούρκικη Βιβλιοθήκη όπου οι σπουδαστές του Μεντρεσέ διάβαζαν τα ιερά βιβλία της μουσουλμανικής θρησκείας.
 

 
  Το μεγάλο αυτό κτίριο που βλέπουμε εδώ είναι το Σουφαρί Σεράι, δηλ. η σχολή ιππικού των Τούρκων. Χτίστηκε το 1820 από τον Αλή Πασά, την εποχή που κατασκευάζονταν και τα εξωτερικά τείχη του κάστρου, λίγο πριν από τον θάνατό του.
 

 
   Εκεί κοντά βρίσκονται και τα τούρκικα λουτρά (χαμάμ), αλλά σώζονται και κακή κατάσταση γιατί είναι πολύ παλιά, ίσως και από τις αρχές του 1600.
 

 


 
      Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε την εβραϊκή συναγωγή που λειτουργεί ακόμα στις μεγάλες γιορτές των Εβραίων.  Μας ξενάγησε ο γραμματέας της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων ο οποίος μας πληροφόρησε ότι η κοινότητά τους αριθμεί περίπου 50 άτομα σήμερα.
 

 
 
 
   Οι Εβραίοι των Ιωαννίνων ονομάζονται Ρωμανιώτες. Μιλούν ελληνικά, έχουν ιδιαίτερες ψαλμωδίες και λειτουργία που διαφέρουν από τις υπόλοιπες εβραϊκές συναγωγές. Στη ρωμανιώτικη συναγωγή το ιερό βρίσκεται απέναντι από τον άμβωνα και όχι μαζί στο ίδιο μέρος, όπως στις άλλες συναγωγές. 
 
 
 
    Παλιότερα ο αριθμός των Εβραίων στα Ιωάννινα έφτανε τις 2.000 άτομα. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όμως οι Γερμανοί πήραν σχεδόν όλους τους Εβραίους των Ιωαννίνων (1850 άτομα) και τους μετέφεραν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Από αυτούς κατάφεραν να γυρίσουν ζωντανοί μόνο 66 άτομα. Στους τοίχους βλέπουμε πολλές μαρμάρινες πλάκες με τα ονόματα όλων των Εβραίων που χάθηκαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
 Η εβραϊκή συνοικία μέσα στο κάστρο ήταν γύρω από την εβραϊκή συναγωγή. 
 

 

 
  Στη δεύτερη επίσκεψή μας στο κάστρο είχαμε για ξεναγό μας την κυρία  Βιργινία Μαυρίκα που είναι ιστορικός τέχνης και εργάζεται στο Βυζαντινό Μουσείο. Περιηγηθήκαμε την ακρόπολη του Ίτς Καλέ και περπατήσαμε πάνω στα τείχη τού κάστρου. Αρχίσαμε πρώτα από το Φετιχιέ Τζαμί. Στο εσωτερικό του η διακόσμηση ήταν φτωχότερη από αυτήν στο Ασλάν Τζαμί.
 
 
 
Το Φετιχιέ Τζαμί που σημαίνει «Το τζαμί της κατάκτησης» χτίστηκε για πρώτη φορά πάνω στα θεμέλια του ναού του Ταξιάρχη Μιχαήλ μετά την υποταγή των κατοίκων της πόλης των Ιωαννίνων (1431) στους Οθωμανούς, Στη θέση του χτίστηκε αργότερα το νεότερο Φετιχιέ Τζαμί από τον Αλή Πασά και ήταν ο ναός του σεραγιού του. Σήμερα (2014) γίνονται σ' αυτό κάποιες εργασίες συντήρησης.
 

 
     Από το σεράι του Αλή Πασά σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια γιατί καταστράφηκε από πυρκαγιά μετά τον θάνατο του Αλή Πασά. Στο βάθος διακρίνεται ο «Πύργος του Βοημούνδου».
 

 
    Το κτίριο που βλέπουμε εδώ είναι σήμερα χώρος εκθέσεων. Η χρήση του στα χρόνια του Αλή Πασά δεν είναι γνωστή. Ίσως να ήταν βοηθητικοί χώροι του σεραγιού.
 

 
    Στα εσωτερικά τείχη του κάστρου βλέπουμε πολλές καμάρες όπου έμεναν οι στρατιώτες που φυλούσαν το κάστρο. Σήμερα κάποιο τμήμα του ανακαινίζεται και θα γίνει μουσείο ασημουργίας.
 
 
 
    Στη συνέχεια η ξεναγός μας άνοιξε την πύλη που οδηγεί στον περίδρομο, δηλαδή στον δρόμο που περνάει πάνω στα τείχη του κάστρου.
 

  
    Ο περίδρομος εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις των στρατιωτών πάνω στα τείχη. Τα τείχη του κάστρου δεν είναι ένας απλός τοίχος αλλά δύο πολύ φαρδιοί τοίχοι που ανάμεσά τους ο χώρος είναι γεμισμένος με χώμα.
 
 
 
    Σε κάποια σημεία του τείχους υπάρχουν πολεμίστρες από όπου πολεμούσαν οι στρατιώτες τους εχθρούς που βρισκόταν από κάτω. Παλιότερα γύρω από τα τείχη του κάστρου υπήρχε τάφρος, δηλαδή βαθύ χαντάκι με νερό για να δυσκολεύει τους εχθρούς να πλησιάσουν τα τείχη.
 
 
 
    Αρχίσαμε να περπατάμε πάνω στα τείχη του κάστρου κοιτάζοντας τα λαϊκόσπιτα στο εσωτερικό του αλλά και την πόλη έξω από τα τείχη.
 

 
   Εδώ βγάλαμε πολλές φωτογραφίες και του τοπίου αλλά και αναμνηστικές σαν αυτή την ομαδική που βλέπουμε παραπάνω.
 
 
 
    Η πορεία μας σταμάτησε πάνω από την κεντρική πύλη του κάστρου, στον πύργο με το ρολόι. Εδώ καθίσαμε να φάμε το κολατσιό μας και βγάλαμε πολλές αναμνηστικές φωτογραφίες.
 

 
    Από εδώ μπορούσαμε να δούμε το Φετιχιέ Τζαμί από μια διαφορετική οπτική γωνία και τα σπιτάκια του κάστρου από ψηλά.
 
 
 
    Στη συνέχεια κατεβήκαμε από κάτω, στην κεντρική πύλη του κάστρου όπου υπάρχει μια μικρή πύλη που οδηγεί στο εσωτερικό των τειχών του. Ο χώρος σήμερα φιλοξενεί μια μικρή έκθεση με την ιστορία του  κάστρου.
 
 
 
    Εδώ υπάρχει μια κεντρική στοά η οποία συνδέει αρκετά «δωμάτια» στη σειρά. Σε ένα σημείο το τείχος είναι βαθιά σκαμμένο μέχρι τα θεμέλιά του. Εκεί μπορεί να καταλάβει κανείς πόσο παλιό είναι το κάστρο.
 

  
   Στο κάτω μέρος οι πέτρες είναι μεγάλες και χτισμένες με τον τρόπο που χτίζονταν τα τείχη στα αρχαία χρόνια ενώ πιο πάνω οι πέτρες είναι μικρότερες και ανάμεσά τους υπάρχουν μικρά κομμάτια από κεραμίδια, όπως χτίζονταν στη βυζαντινή εποχή. Πιο πάνω ακόμα οι πέτρες είναι χτισμένες όπως χτίζονταν στα νεότερα χρόνια, τα χρόνια του Αλή Πασά που έκανε την τελευταία επιδιόρθωση. Στα χρόνια του το κάστρο μεγάλωσε ακόμα περισσότερο και έγινε πιο ισχυρό.
 

 
    Επιστρέφοντας στο Ιτς Καλέ, την νοτιοανατολική ακρόπολη του κάστρου, παρατηρήσαμε τα κτίρια που βρίσκονται εκεί. Εδώ βλέπουμε την πυριτιδαποθήκη
 

 
και έξω από το Φετιχιέ Τζαμί τον οικογενειακό τάφο του Αλή Πασά. Εδώ είχε θαφτεί το σώμα του, μιας και το κεφάλι του στάλθηκε στον Σουλτάνο σαν απόδειξη για τον θάνατό του. Τον Αλή Πασά τον σκότωσαν οι ίδιοι οι Τούρκοι μετά από διαταγή του Σουλτάνου ο οποίος έβλεπε τη δύναμη που είχε αποκτήσει και φοβόταν μήπως θελήσει να πάρει τη θέση του.
 

 
   Το κτίριο  με τις πολλές καμινάδες που βλέπουμε παραπάνω ήταν κάποτε τα μαγειρεία του Ιτς Καλέ. Σήμερα το κτίριο λειτουργεί ως αναψυκτήριο.
 

 
    Δίπλα από τον Πύργο του Βοημούνδου βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αναργύρων και κολλητά σ' αυτόν το "θησαυροφυλάκιο" (σύμφωνα με την προφορική παράδοση). Στο κτίριο αυτό σήμερα στεγάζεται η αίθουσα αργυροχοΐας του Βυζαντινού Μουσείου.
 
 
 
   Επισκεφθήκαμε την έκθεση όπου είδαμε πολλά όμορφα δείγματα της γιαννιώτικης τέχνης αλλά και μια γωνιά όπου ήταν το εργαστήρι του ασημουργού με τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν παλιότερα οι Γιαννιώτες τεχνίτες.
 

 
   Το μεγαλύτερο και νεότερο κτίριο του Ιτς Καλέ είχε χτιστεί κάποτε για κατοικία διακοπών της βασιλικής οικογένειας αλλά ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε γι' αυτόν τον σκοπό. Σήμερα εκεί στεγάζεται το Βυζαντινό Μουσείο των Ιωαννίνων.

   Πολλές πληροφορίες για την ιστορία του κάστρου μπορειτε να βρείτε και ΕΔΩ

 
Οι κοινωνίες του κάστρου

 


   Πριν την επανάσταση του Διονυσίου του Φιλοσόφου (1611) στο κάστρο ζούσαν άνθρωποι από τρεις διαφορετικές εθνότητες και θρησκείες: Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Μετά την αποτυχημένη αυτή επανάσταση όμως οι χριστιανοί έχασαν όλα τα προνόμιά τους που είχαν συμφωνήσει με τους Τούρκους κατά την παράδοση της πόλης και εκδιώχτηκαν από το κάστρο, γι' αυτό και δεν σώζονται χριστιανικοί ναοί, εκτός από αυτόν των Αγίων Αναργύρων στο Ιτς Καλέ που είναι νεότερος (του 20ου αι.).
 
 
 
       Σήμερα το κάστρο έχει χαρακτηριστεί ως "παραδοσιακός οικισμός" και τα σπίτια που γλίτωσαν το γκρέμισμα πρέπει όταν ανακαινίζονται να διατηρούν τα χαρακτηριστικά που είχαν και παλιότερα. Θα λέγαμε πιο σωστά ότι δεν ανακαινίζονται ακριβώς αλλά "αναπαλαιώνονται" Το ίδιο και τα μικρά του δρομάκια που αν και κάποια είχαν ασφαλτοστρωθεί παλιότερα, τώρα γίνονται ξανά λιθόστρωτα "καλντερίμια". .
 

 
      Είχαμε επισκεφτεί με τους γονείς μας κι άλλες φορές το κάστρο παλιότερα για να κάνουμε τη βόλτα μας και να φάμε το παγωτό μας στο αναψυκτήριο του Ίτς Καλέ. Βλέπαμε τα διάφορα κτίσματά του και τα χαλάσματα χωρίς να ξέρουμε τη χρήση τους και την ιστορία τους.
    Τώρα όμως που μάθαμε τόσα πράγματα για την ιστορία του και τα κτίσματά του, σίγουρα θα το βλέπουμε με διαφορετικό μάτι. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης μας και αξίζει να συντηρηθεί και να κρατήσει τον χαρακτήρα του.
     
 

    Αρχική σελίδα

  Το σχολείο μας

    Η περιοχή μας
    Εγκαταστάσεις
    Ιστορικό
    Το προσωπικό
    Επικοινωνία

  Δραστηριότητες

    Ημερολόγιo 
    Ευέλικτη ζώνη

  Για τους μαθητές

    Για όλες τις τάξεις
    ΣΤ' Τάξη
    Ε' Τάξη
    Δ' Τάξη
    Γ' Τάξη
    Β' Τάξη
    Α' Τάξη

  Για τους γονείς

    Πληροφορίες