24^ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων

 
Στις 23 Οκτωβρίου 2009 η Ε΄ και η ΣΤ΄ τάξη του σχολείου μας επισκέφτηκε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Κόνιτσας του νομού Ιωαννίνων για μια σύντομη γνωριμία με τη φύση και τους παραδοσιακούς οικισμούς της περιοχής.
 
Με το που φτάσαμε στο ΚΠΕ αμέσως μετά την υποδοχή αρχίσαμε την εξερεύνηση στους διαδρόμους του κέντρου κοιτάζοντας πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα για τη φύση της περιοχής. Παρακάτω τα κορίτσια βρήκαν ενδιαφέροντα έναν χάρτη για το περιβάλλον της Ευρώπης, ενώ ο Γιώργος εξετάζει μια προθήκη με το ανάγλυφο της περιοχής.
 
   
 
Πολύ ενδιαφέρων ήταν ο παρακάτω πίνακας όπου έχουν βάλει διάφορα απορρίμματα και από κάτω γράφει τη διάρκεια ζωής τους, δηλαδή πόσο χρόνο χρειάζονται για να διαλυθούν εντελώς όταν θάβονται στις χωματερές μέσα στη γη. Ποιος το ήξερε ότι μια πλαστική τηλεκάρτα χρειάζεται 1000 χρόνια να διαλυθεί!! Αν κάνετε κλικ πάνω στην εικόνα, μπορείτε να τη δείτε σε μεγαλύτερο μέγεθος.
 

 
Τώρα καταλάβαμε καλύτερα γιατί δεν πρέπει να πετάμε τα σκουπίδια όπου να 'ναι, αλλά να προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους να τα ανακυκλώνουμε, δηλαδή να τα επεξεργαζόμαστε και να τα χρησιμοποιούμε ξανά.

Μετά την πρώτη εξερεύνηση στους χώρους του ΚΠΕ, συγκεντρωθήκαμε στον χώρο υποδοχής και μία από τις κυρίες μάς μίλησε για τα ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Μάθαμε πολλά πράγματα που μας έκαναν εντύπωση, όπως π.χ ότι η αρκούδα γεννάει στη χειμερία νάρκη, ότι η ηλικία των ελαφιών φαίνεται από τα κέρατά τους, για το αγριόγιδο που είναι δύσκολο να πιάσουν οι εχθροί του αλλά και για το αγριογούρουνο που σκάβει το χώμα για να βρει την τροφή του. Θα θέλαμε πολύ να συναντήσουμε ζωντανά ένα ελαφάκι ή ένα ζαρκάδι.
 

 
Στη συνέχεια παίξαμε όλοι μαζί ένα παιχνίδι: στρώσαμε ένα μεγάλο άσπρο χαρτόνι και γυρίζαμε γύρω του ακούγοντας μουσική. Μετά σταματούσαμε, παίρναμε τους μαρκαδόρους και αρχίσαμε να ζωγραφίζουμε πάνω του ό,τι εμπνευστήκαμε από αυτά που είδαμε και ακούσαμε πριν. Στο τέλος σταθήκαμε ο καθένας μπροστά από τη ζωγραφιά του και εξήγησε τι είχε ζωγραφίσει.
 
   
 
Μετά από το παιχνίδι συγκεντρωθήκαμε όλοι στην αίθουσα προβολών όπου μάθαμε περισσότερα πράγματα για την περιοχή αλλά και για τον παραδοσιακό οικισμό που θα επισκεπτόμαστε: την Πυρσόγιαννη. Μάθαμε πώς ζούσαν παλιότερα οι άνθρωποι της περιοχής και για τα φυτά και τα ζώα του τόπου (την χλωρίδα και την πανίδα).
 
 
 
Αφού τελείωε η ενημέρωση για το μέρος που θα επισκεπτόμαστε, μπήκαμε όλοι στο λεωφορείο που μας πήγε στην Πυρσόγιαννη, την έδρα του δήμου Μαστοροχωρίων.
Εφοδιαστήκαμε όλοι με μια πάνινη τσάντα που θα μπορούσαμε να τη χρησιμοποιήσουμε και στα ψώνια μας γλιτώνοντας το περιβάλλον από τις νάιλον σακούλες, ένα βιβλιαράκι, σημειωματάριο, μολύβια, αλλά και αδιάβροχα και ομπρέλες γιατί είχαμε την ατυχία μα πέσουμε σε μια βροχερή μέρα.
 

 
Το πρώτο πράγμα που συναντήσαμε ήταν μια παραδοσιακή χτιστή βρύση. Σημείο συνάντησης των κατοίκων του χωριού παλιότερα.
 

 
Μετά χωριστήκαμε όλοι οι μαθητές σε δύο ομάδες που κάθε μία είχε τον ξεναγό της (και τους δασκάλους μας βέβαια). Αρχίσαμε την εξερεύνηση μέσα στο χωριό.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι η Πυρσόγιαννη είναι ένα από τα πιο γνωστά Μαστοροχώρια της περιοχής και μπορείτε να μαντέψετε γιατί λέγονταν έτσι: Η κυριότερη ασχολία των κατοίκων ήταν μάστορες που έχτιζαν σπίτια. Ταξίδευαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπου έκαναν αυτή τη δουλειά γιατί ήταν ξακουστοί για την τέχνη τους.
 

 
Το πρώτο πράγμα που παρατηρήσαμε στην αρχή της εξερεύνησής μας ήταν τα πέτρινα σπίτια με τις σκεπές από μαυρόπλακα. Αρχίσαμε να μαθαίνουμε διάφορα στοιχεία της αρχιτεκτονικής αυτών των σπιτιών.
Στις παρακάτω εικόνες βλέπουμε δύο λιθανάγλυφα, δηλαδή πέτρες σκαλισμένες με μια μορφή ή ένα σχέδιο πάνω τους που ήθελαν να δείξουν κάτι από την ιστορία του σπιτιού ή φτιάχνονταν για να προστατέψουν το σπίτι από το "κακό μάτι" όπως ο δράκος της δεξιάς εικόνας που συμβόλιζε την προστασία του σπιτιού. Με τον ίδιο τρόπο φτιάχνονταν και οι "κτητορικές επιγραφές" όπου μπορεί να σκαλιζόταν το όνομα του ιδιοκτήτη, το οικόσημο (χαρακτηριστικό σύμβολο της οικογένειας) ή η χρονολογία κατασκευής του σπιτιού.

 
 

 
Εδώ, στην πάνω εικόνα βλέπουμε έναν τοίχο φτιαγμένο από ξύλα και λάσπη που λεγόταν "τσατμάς". Τέτοιοι τοίχοι γίνονταν συνήθως στα εσωτερικά χωρίσματα του σπιτιού περισσότερο παρά στους εξωτερικούς τοίχους.
 

 
Τα κόκκινα βελάκια της παραπάνω εικόνας μας δείχνουν τις "ξυλοδεσιές". Όπως καταλαβαίνετε, αυτές οι μεγάλες σανίδες ανάμεσα στις πέτρες του τοίχου, βοηθούσαν να "δέσει" καλύτερα ο τοίχος και να είναι πιο σταθερός ώστε να μην πέσει εύκολα σε περίπτωση σεισμού. Τα παράθυρα των σπιτιών είχαν συνήθως και μια "σιδεριά" για προστασία από τους κλέφτες.
 
Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε αριστερά μια "σιδεροδεσιά". Το σίδερο αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο καρφί που διαπερνάει όλον τον τοίχο καταλήγοντας σε ένα παρόμοιο στήριγμα από την άλλη πλευρά ώστε να κρατάει σφιχτά ενωμένες τις πέτρες μεταξύ τους, δίνοντάς τους έτσι μεγαλύτερη σταθερότητα.
 
Στη δεξιά εικόνα, το μπρούτζινο χεράκι που βλέπετε, είναι ένα "ρόπτρο" που χρησίμευε σαν κουδούνι εξώπορτας τα παλιά χρόνια που τα σπίτια δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα. Έπιανες το ρόπτρο, χτυπούσες την πόρτα και έτσι σε άκουγαν οι κάτοικοι του σπιτιού και σου άνοιγαν.
  
 
 
Οι δρόμοι ανάμεσα στα σπίτια ήταν στρωμένοι με πέτρες ή πλάκες και λεγονται "καλντερίμια".


 
Στην πάνω εικόνα βλέπουμε μια "φαλτσογωνιά". Ο γωνιακός τοίχος αυτού του σπιτιού είναι κομμένος με αυτόν τον τρόπο για να μπορούν πιο εύκολα να στρίβουν τα φορτωμένα ζώα ή τα κάρα στις στροφές των καλντεριμιών ανάμεσα σπό τα σπίτα. Αυτού του είδους οι γωνίες των σπιτιών ονομάζονται "φαλτσογωνιές".
 

 
Αφού κάναμε αρκετές βόλτες στα καλντερίμια του χωριού παρατηρώντας πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα, όπως η εκκλησία της παραπάνω εικόνας, καθίσαμε να συμπληρώαουμε το βιβλιαράκι - τετράδιο εργασίας για να ξαναθυμηθούμε όλα αυτά που μάθαμε.
Η μία ομάδα έκανε αυτή τη δουλειά στο δημαρχείο ενώ η άλλη συμπλήρωσε το βιβλίο στο "χαγιάτι" της εκκλησίας. 
 .
 
 

 
 
Το βιβλιαράκι που μας έδωσαν από το ΚΠΕ Κόνιτσας, όπως βλέπετε, μας δίνει πολλές πληροφορίες για τα ζώα της περιοχής. Υπάρχουν όμως πολλές ακόμα σελίδες που μας δείχνουν τα πουλιά της περιοχής αλλά και φύλλα εργασίας για συμπλήρωση όπως το παρακάτω που μας άρεσε πολύ γιατί έχει πολλά από τα στοιχεία αχιτεκτονικής των σπιτιών που μάθαμε με την εξερεύνησή μας μέσα στο χωριό.
 

 
Ο Κυριάκος και ο Χρήστος έγιναν για λίγο   δημοσιογράφοι και ρώτησαν τους κατοίκους.
Παιδιά: Πόσοι είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του Χωριού σήμερα;
Κάτοικοι: 60 περίπου
Παιδιά: Πόσοι ήταν παλιότερα;
Κάτοικοι: 400  περίπου
Παιδιά: Ποια επαγγέλματα ασκούν τώρα;
Κάτοικοι: Τίποτα…Είναι συνταξιούχοι…
 Παιδιά: Ποια επαγγέλματα ασκούσαν  παλαιότερα;
Κάτοικοι :Συνήθως ήταν μαστόροι και  χτίστες.
Παιδιά:  Υπάρχει συγκοινωνία; Πόσο  συχνά είναι τα δρομολόγια;
Κάτοικοι : Υπάρχει συγκοινωνία με την Κόνιτσα κάθε τρεις μέρες με λεωφορείο
Παιδιά: Πώς αντιμετωπίζονται  τα προβλήματα υγείας; Υπάρχει γιατρός;
Κάτοικοι: Υπάρχει ένας αγροτικός γιατρός 1 φορά την εβδομάδα και επίσης το Κέντρο Υγείας Κόνιτσας.
Παιδιά: Υπάρχουν  νέοι στο χωριό; Λειτουργεί σχολείο;
Κάτοικοι: Νέοι υπάρχουν πολύ λίγοι.. Δημοτικό σχολείο λειτουργεί στο Κεφαλοχώρι…
Παιδιά: Από πού γίνεται η προμήθεια βασικών αγαθών ;
Κάτοικοι: Οι προμήθειες έρχονται από την Κόνιτσα.
Παιδιά: Έχετε άλλα προβλήματα;
Κάτοικοι: Όχι, δεν υπάρχουν άλλα προβλήματα. Ζούμε καλά στο όμορφο χωριό μας.
 
Όπως είπαμε ήταν μια βροχερή μέρα και μας δυσκόλεψε στις μετακινήσεις μας. Ακόμα και με καλό καιρό όμως μία μέρα είναι λίγη για μια τέτοια εξερεύνηση. Παρόλα αυτά μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα για την περιοχή της Κόνιτσας και την αρχιτεκτονική των Μαστοροχωρίων.
 

 
Το περιβάλλον είναι πολύ όμορφο με τεράστια βουνά γύρω όπως ο Σμόλικας και ο Γράμμος και στο βάθος ο παραπόταμος του Αώου, ο Σαραντάπορος, που τον ονόμασαν έτσι για να δείξουν ότι έχει πάρα πολλές πηγές (πόρους) και χειμάρους που τον τροφοδοτούν με νερό.
 

 
Όταν γυρίσαμε πάλι στο σχολείο, συζητήσαμε γι' αυτά που είδαμε και με τη βοήθεια των φωτογραφιών και των σημειώσεών μας προσπαθήσαμε να θυμηθούμε όλα αυτά που ζήσαμε κι αυτά που μάθαμε για να τα γράψουμε εδώ (1) και να μην τα ξεχάσουμε ποτέ.

Ενδιαφέροντες δικτυακοί τόποι και ιστοσελίδες:
ΚΠΕ Κόνιτσας