Η παλιά αγορά των Ιωαννίνων
χθες και σήμερα
ΣΤ΄ τάξη - 2013Η εργασία της ΣΤ τάξης του σχολείου μας για την Παλιά Αγορά των Ιωαννίνων ανέβηκε και σε βίντεο - παρουσίαση στο δίκτυο. Όσοι θέλετε να δείτε το βιντεάκι, κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα:
=================
Φέτος η ΣΤ' τάξη αποφάσισε να γνωρίσει την παλιά αγορά τής πόλης μας. Θελήσαμε να μάθουμε πού ήταν αυτή, ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της, τα οικήματα, τα επαγγέλματα και γενικά οι δραστηριότητες που αναπτύσσονταν εκεί.

Η παλιά αγορά της πόλης μας περιστρεφόταν γύρω από το Κουρμανιό, την οδό Ανεξαρτησίας και έφτανε μέχρι και την περιοχή της Σκάλας δίπλα από τη λίμνη. Η περιοχή αυτή στις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα ήταν γεμάτη εμπορικά καταστήματα και μικρές οικογενειακές βιοτεχνίες κάθε είδους. Τα περισσότερα οικήματα ήταν διώροφα και είχαν διπλή χρήση: με το κατάστημα ή τη βιοτεχνία στο ισόγειο και την κατοικία στον πρώτο όροφο. Θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για την αρχιτεκτονική και την ιστορία αυτών των οικημάτων της αγοράς, για αυτό αρχίσαμε την έρευνά μας από την Υπηρεσία Νεώτερων Μνημείων Ηπείρου που στεγάζεται στο Αρχοντικό Μίσιου. Εκεί μάθαμε για τα αρχιτεκτονικά στοιχεία των οικημάτων των δύο προηγούμενων αιώνων και συλλέξαμε αρκετά στοιχεία για την ιστορία των Ιωαννίνων. (26/2/2013)


---------------------------------
. Μιας και φέτος το Αρχαιολογικό Μουσείο είχε ένα πρόγραμμα για μαθητές του Δημοτικού με θέμα την αρχιτεκτονική των παλιών κτισμάτων της πόλης μας και είχε σχέση με το θέμα μας, το επισκεφτήκαμε να πάρουμε παραπέρα πληροφορίες.(20/3/2013)


---------------------------------

------------------------------------------
Όταν επισκεφτήκαμε το Βυζαντινό Μουσείο
για να γνωρίσουμε τα εκθέματά του και την ιστορία των Ιωαννίνων, κάναμε
και μια πρώτη γνωριμία με κάποια διατηρητέα κτίρια μέσα και έξω από το
κάστρο.(18/4/2013) 

------------------------------------
Πριν επισκεφτούμε την παλιά αγορά της δικής μας πόλης, κάναμε μία επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Φιλιατών όπου ξεναγηθήκαμε στα στενά τής παλιάς αγοράς, παρατηρήσαμε τα διατηρητέα κτίρια τής κωμόπολης και περπατήσαμε στον παραδοσιακό οικισμό Φοινίκι. Επισημάναμε τις διαφορές στην αρχιτεκτονική των κτιρίων με αυτά της πόλης μας και μάθαμε αρκετά πράγματα για διάφορα αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα υλικά και τις τεχνικές κατασκευής.(21/5/2013)

-------------------------------------
Στη
συνέχεια καλέσαμε στο σχολείο μας τον κύριο Γεώργιο Σμύρη,
καθηγητή του τμήματος Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο οποίος μας μίλησε για την παλιά αγορά, τις
δραστηριότητες που αναπτύσσονταν σ' αυτή και τα
αρχιτεκτονικά στοιχεία των κτιρίων που θα έπρεπε να προσέξουμε στην
επίσκεψή μας.(23/5/2013)

---------------------------------------------
Τώρα ήμασταν πια έτοιμοι να αρχίσουμε την έρευνα στην παλιά αγορά. (29/5/2013)
Από τον κύριο Σμύρη είχαμε εφοδιαστεί με παλιές αλλά και νεότερες φωτογραφίες της παλιάς αγοράς και αρκετές πληροφορίες που θα έπρεπε να τις διευρύνουμε. Εντοπίσαμε σημεία που εικονίζονταν σε παλιές φωτογραφίες και κάναμε σύγκριση με τη σημερινή εικόνα αυτών των σημείων της αγοράς. Φωτογραφίσαμε μόνοι μας αυτά τα σημεία προσπαθώντας να πάρουμε τη θέση των φωτογράφων των παλιότερων εποχών των εικόνων μας και εκθέσαμε δίπλα δίπλα εικόνες και των δύο εποχών (παλιών και σημερινών) στο σχολείο μας.


Το Μπαϊρακλή τζαμί ή Τζαμί της Αγοράς ή Τζαμί της βρύσης στη διασταύρωση οδών Ανεξαρτησίας, Καλλάρη και Λόρδου Βύρωνος. Κάτω ο ίδιος χώρος σήμερα.

Συζητήσαμε με καταστηματάρχες
που είχαν να μας διηγηθούν ιστορίες από τις παλιότερες εποχές όπως η
κυρία στη διασταύρωση των οδών Ανεξαρτησίας και Καλλάρη που ο
παππούς της ήταν τσαγκάρης με δικό του τσαγκαράδικο στις αρχές του
αιώνα στον ίδιο χώρο που η ίδια σήμερα διατηρεί ψιλικατζίδικο και ο
κύριος Ναπολέοντας στην αρχή της οδού Λόρδου Βύρωνος ο οποίος ονόμασε
την
μικρή καφετέριά του "Μπιζιστέν Καφενέ" . Όπως μας
εξήγησε, "μπιζιστέν" είναι περσική λέξη που σημαίνει
οργανωμένη
σκεπαστή αγορά και ότι κάποτε δίπλα ακριβώς από την καφετέριά του
υπήρχε το Μπαϊρακλή τζαμί
και ένας μεγάλος πλάτανος με μία βρύση.
Στην οδό Ζάππα επισκεφτήκαμε το τελευταίο σιδεράδικο
από τα πολλά που βρισκόταν στο χώρο αυτό που παλιά ονομαζόταν "Γύφτικα"
γιατί, όπως μάθαμε, η τέχνη του σιδερά (όπως και του βιολιτζή)
ήταν
συνυφασμένη με τους γύφτους της εποχής εκείνης. Εδώ έφτιαχναν και
φτιάχνουν ακόμα γεωργικά εργαλεία, μαχαίρια, τσεκούρια, τσαπιά κ.ά.

Σιδεράδικο στην οδό Ζάππα
Πιο πέρα στην οδό Ανεξαρτησίας, στη Στοά Λιάμπεη, ο κ. Τάσσος που διατηρεί επιπλάδικο απέναντί της μας πληροφόρησε ότι ο Λιάμπεης ήταν ένας Τούρκος που είχε βαφτιστεί Χριστιανός και βοηθούσε όλους όσους είχαν ανάγκη στη γειτονιά του.


Η στοά Λιάμπεη και το καφεθέατρο Ολύμπια
Εντοπίσαμε το καφεθέατρο
Ολύμπια,
ένα κοσμοπολίτικο στέκι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα που συνδύαζε
καφενείο και θέατρο μαζί. Αργότερα φιλοξενήθηκε εκεί η
φιλαρμονική
αλλά σήμερα, αν και δείχνουν να έγιναν κάποιες προσπάθειες
αποκατάστασης φαίνεται ότι δεν ολοκληρώθηκαν και το κτίριο
παραμένει ερειπωμένο στη μέση της αγοράς

Οδός
Καλλάρη: Σε κάποια παλιά κτίρια της αγοράς έγιναν προσπάθειες
αποκατάστασης όπως στο παραπάνω κτίριο με τις καμάρες, του οποίου ο
πάνω όροφος είχε καεί και γκρεμιστεί παλιότερα και τώρα έγινε ξανά όπως
παλιά με σαχνισί
που εξέχει προς τη μεριά του δρόμου (κάτω εικόνα).

Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το Κουρμανιό και
κατηφορίσαμε προς τη Λεωφόρο Καραμανλή όπου κάποτε στη θέση
της υπήρχε
οχυρωματική τάφρος
η οποία
περικύκλωνε όλο το κάστρο και εντοπίσαμε τη θέση μιας ακόμα παλιάς
φωτογραφίας πριν τη δεκαετία του 1930 που μπαζώθηκε η τάφρος.

Η οχυρωματική τάφρος του Κάστρου παλιά και σήμερα (Λ.Καραμανλή)

Από
εκεί, αφού περάσαμε δίπλα από το κάστρο την οδό Εθνικής Αντιστάσεως
όπου παλιά υπήρχαν βρελάδικα
και ξυλάδικα
φτάσαμε στη Σκάλα
όπου ξεκουραστήκαμε στο σημείο που παλιά υπήρχε λιμανάκι για τους
ψαράδες και τους βαρκάρηδες ενώ σήμερα είναι πάρκο και λίγο πιο πέρα
στην οδό Γαριβάλδη όπου οι ταμπάκηδες
επεξεργάζονταν τα δέρματα.

Το καφενείο "Τα 2 ναυτάκια" στη Σκάλα παλιότερα και σήμερα.

Γυρίσαμε στο σχολείο και τις επόμενες μέρες αναζητήσαμε
πληροφορίες και εικόνες για τα επαγγέλματα
εκείνης της εποχής που υπήρχαν σ' αυτή την παλιά αγορά και συζητήσαμε
για
τις διαφορές με τη σημερινή εποχή.

Πάνω:
Ταμπάκηδες (βυρσοδέψες) στην περιοχή της Σκάλας επεξεργάζονται δέρματα.
Η περιοχή σήμερα (κάτω εικόνα) είναι πάρκο αφού η λίμνη σ'
αυτό το
σημείο μπαζώθηκε και απέχει περισσότερο από τα σπίτια της οδού
Γαριβάλδη όπου βρισκόταν τότε τα Ταμπάκικα.

----------------------------------------
Προσπαθήσαμε να βρούμε περισσότερες πληροφορίες για τα επαγγέλματα
και της δραστηριότητες στην αγορά την παλιά εποχή. Ανακαλύψαμε ότι
πολλά από αυτά τα επαγγέλματα δεν υπάρχουν πια ή έχουν αλλάξει πάρα
πολύ. Τα επαγγέλματα τότε ήταν οργανωμένα σε συντεχνίες
και τις περισσότερες φορές μεταβιβάζονταν από πατέρα σε γιό.

Καθημερινή σκηνή από την αγορά στην οδό Αβέρωφ

Οι μεταφορές των εμπορευμάτων γίνονταν με τις "χαμάλες",
στενά
αλλά μακριά κάρα με τέσσερις ρόδες χωρίς πλαϊνά που τα έσερναν δυνατά
άλογα.Οι χαμάληδες
μετέφεραν τα εμπορεύματα σε κάθε γωνιά της πόλης. Σήμερα τη θέση τους
την έχουν πάρει τα φορτοταξί και τα φορτηγά. Το ίδιο συνέβη και με τους
αγωγιάτες οι
οποίοι μετέφεραν τα εμπορεύματα με τα ζώα τους.

Βαρκάρηδες στη Σκάλα
Μεταφορές όμως γίνονταν και με τις βάρκες από τη λίμνη.
Παλιότερα που υπήρχε ακόμα η τάφρος γύρω από το κάστρο, οι
βάρκες
έφταναν μέχρι το Κουρμανιό και μετέφεραν πόσιμο νερό με
βαρέλια από την Ντραμπάτοβα ή άλλα εμπορεύματα αλλά και ανθρώπους από
τα απέναντι χωριά της λίμνης. Όταν η τάφρος έκλεισε, οι βαρκάρηδες άραζαν
στο λιμανάκι της Σκάλας
και τα εμπορεύματα μεταφέρονταν από εκεί με τις
"χαμάλες". Σήμερα υπάρχουν μεγαλύτερα σκάφη που μεταφέρουν τους
τουρίστες από τα Γιάννενα προς το Νησί, ενώ οι κάτοικοι των
απέναντι χωριών της λίμνης χρησιμοποιούν για τις μεταφορές και τις
μετακινήσεις τους την αστική συγκοινωνία ή τα αυτοκίνητά τους.

Οι
σιδεράδες
στα "Γύφτικα" της οδού Ζάππα αλλά και σε άλλα σημεία της πόλης
έφτιαχναν κάθε λογής μεταλλικές κατασκευές. Από γεωργικά εργαλεία όπως
τσαπιά, υνιά, κασμάδες, τσουγκράνες, μέχρι κάγκελα, οικιακά σκεύη,
μαχαίρια, κουτάλες, κουδούνια κ.ά Αυτά τα
προϊόντα κατασκευάζονται πια σχεδόν όλα σε μεγάλες βιομηχανίες.

Οι
βαρελάδες
στη σημερινή οδό Εθνικής Αντιστάσεως, δίπλα από το κάστρο, έφτιαχναν τα
βαρέλια για την αποθήκευση και τη μεταφορά των προϊόντων. Εκεί υπήρχαν
γενικά και πολλά "ξυλάδικα" που
επεξεργάζονταν το ξύλο φτιάχνοντας έπιπλα και άλλες κατασκευές. Σήμερα
κάποιες τέτοιες βιοτεχνίες πολύ μεγαλύτερες από αυτές εκείνης της
εποχής έχουν μεταφερθεί οι περισσότερες έξω από την πόλη και δουλεύουν
τις κατασκευές τους με πιο σύγχρονα μηχανήματα.

Μικροί ψαράδες στη λίμνη των
Ιωαννίνων
Με το ψάρεμα
σήμερα ασχολούνται ελάχιστοι κάτοικοι του Νησιού και κάποιοι μόνο για
χόμπι. Η ευκολία και η ταχύτητα των σημερινών μεταφορών κάνει πολύ πιο
εύκολη τη μεταφορά ψαριών από τη θάλασσα του Αμβρακικού ή από όλα τα
μέρη του κόσμου ως κατεψυγμένα..

Οι ταμπάκηδες που
επεξεργάζονταν τα δέρματα έχουν σταματήσει να υπάρχουν από τη δεκαετία
του 1960. Έχει μείνει μόνο το όνομα "Ταμπάκικα"
της περιοχής όπου είχαν τις οικοτεχνίες τους παλιά στη σημερινή οδό
Γαριβάλδη. Η κατεργασία του δέρματος γίνεται πια μόνο σε μεγάλες
βιομηχανίες του εξωτερικού.


Από τους ταμπάκηδες έπαιρναν το δέρμα και οι τσαγκάρηδες
(υποδηματοποιοί) για να φτιάξουν τα τσαρούχια ή τα παπούτσια αργότερα.
Σήμερα υπάρχουν ελάχιστοι τσαγκάρηδες οι οποίοι κάνουν πια μόνο
επιδιορθώσεις στα υποδήματα. Τα παπούτσια σήμερα
φτιάχνονται σε
μεγάλες βιομηχανίες με τη βοήθεια σύγχρονων μηχανών.


Από τη στιγμή που οι μεταφορές και οι μετακινήσεις άρχισαν
να
γίνονται με αυτοκίνητα, έχουν σταματήσει να υπάρχουν και τα επαγγέλματα
του σαμαρά
και του πεταλωτή.
Τους συναντούσες παλιά σε κάθε χάνι
(πανδοχείο της εποχής όπου υπήρχε χώρος και για τα ζώα). Σήμερα ακόμα
και τα χάνια έχουν αλλάξει και έχουν γίνει ξενοδοχεία.

Τώρα που έχουμε τα ανοξείδωτα σκεύη, οι καλαντζήδες
(ή γανωτήδες, γανωματήδες) δε χρειάζονται πια. Η δουλειά τους ήταν να
επιστρώνουν με κασσίτερο (καλάι) το εσωτερικό των χάλκινων μαγειρικών
σκευών (κατσαρόλες, ταψιά, καζάνια κτλ. )


Ο λούστρος
ήταν ένα επάγγελμα της αγοράς. Οι δρόμοι τότε δεν ήταν ασφαλτοστρωμένοι
και οι άνθρωποι μετακινούνταν πολύ με τα πόδια, οπότε τα παπούτσια
χρειαζόταν συχνά περιποίηση. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει και το
επάγγελμα του λούστρου έχει χαθεί.
Ψάξαμε ακόμα να βρούμε από πού προήλθαν τα ονόματα των οδών που συναντήσαμε όπως Αβέρωφ, Ζάππα, Καλλλάρη, Γαριβάλδη, Λόρδου Βύρωνος κτλ..
Την εργασία μας για την παλιά αγορά την εκθέσαμε στο σχολείο μας στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Είδαμε την παλιά αγορά της πόλης μας με μια πιο προσεκτική ματιά και την αγαπήσαμε γιατί μέσα από αυτή μάθαμε πολλά πράγματα για την ιστορία τής πόλης μας.. Ευχόμαστε να συντηρηθούν τα παλιά κτίρια που έχουν απομείνει γιατί είναι μέρος της ιστορίας των Ιωαννίνων.
Αρχική σελίδα
Το σχολείο μας
Η περιοχή μας
Εγκαταστάσεις
Ιστορικό
Το προσωπικό
Επικοινωνία
Δραστηριότητες
Ημερολόγιo
Ευέλικτη ζώνη
Για τους μαθητές
Για όλες τις τάξεις
ΣΤ' Τάξη
Ε' Τάξη
Δ' Τάξη
Γ' Τάξη
Β' Τάξη
Α' Τάξη
Για τους γονείς
Πληροφορίες